Strona Główna
Popielec 2019
Popielec
Środa Popielcowa to pierwszy dzień Wielkiego Postu, trwającego aż do Wielkanocy. Jest to dzień pokuty przypadający na 46 dni kalendarzowych przed Wielkanocą. W Środę Popielcową katolików obowiązuje ograniczenie się do spożycia trzech posiłków – jednego do syta, i dwóch skromnych. Zgodnie z prawem kanonicznym obowiązek ten spoczywa na wszystkich wiernych w wieku od 14 do 60 lat. Niedozwolone jest również spożywanie potraw mięsnych, zaś jeszcze do niedawna podstawowym pokarmem tego okresu był żur i śledzie. Choć w czasie uroczystości w świątyni w większości kościołów na świecie kapłan czyni popiołem znak krzyża na czole wiernych, w Polsce przyjął się zwyczaj posypywania głów popiołem. Kapłani mówią wtedy: "Prochem jesteś i w proch się obrócisz" lub "Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię". Słowa te mają przypominać wierzącym o kruchości ludzkiego życia i zachęcać ich do duchowej od nowy. Obrzęd ten, zapoczątkowany już we wczesnym średniowieczu, symbolizuje skruchę oraz gotowość do pokuty, a jednocześnie przypomina o przemijaniu życia doczesnego. Nie wszyscy wiedzą, że popiół pochodzi ze spalonych palm, poświęconych rok wcześniej w Niedzielę Palmową. Wielki Post w tradycji chrześcijańskiej jest szczególnym czasem przygotowania do najważniejszych w roku świąt. Posypanie głów popiołem w Środę Popielcową ma być wyraźnym znakiem rozpoczęcia okresu za dumy nad kruchością życia, pokuty i modlitwy. Katolik ma w tym czasie szczególnie skupić się na swojej wierze i życiu duchowym. Ma uświadomić sobie nieuchronność śmierci i modlitwą, postem i jałmużną odpokutować za grzechy. W czasie Wielkiego Postu w kościołach odprawiane są specjalne nabożeństwa: w piątki "Droga Krzyżowa" a w niedzielę "Gorzkie żale". Przez cały ten okres nie śpiewa się podczas mszy św. "Alleluja". Wielki Post kończy się uroczystą Wigilia Paschalną w Wielka Sobotę. Zwyczaj posypywania głów popiołem powstał wraz z chrześcijańską praktyką pokutną, którą rozpoczynano okres Wielkiego Postu. Od 604 r. Wielki Post rozpoczynał się w środę, kiedy miał miejsce sakrament pokuty publicznej. Po odbytej spowiedzi pokutnicy byli wyprowadzani przed kościół (symboliczne wypędzenie Adama i Ewy z raju), gdzie biskup z prezbiterami sypał na ich głowy popiół parafrazując słowa z Księgi Rodzaju: „Pamiętaj człowiecze, że jesteś prochem i w proch się obrócisz; czyń pokutę, abyś miał życie wieczne” (Rdz 3, 19). W X wieku do publicznych pokutników zaczęli dołączać również inni wierni zgromadzeni w kościele, którzy także uważali się za grzeszników i chcieli pokutować. W 1091 r., idąc za postanowieniami synodu w Benewencie, przyjął się zwyczaj posypywania głów popiołem w środę rozpoczynającą Wielki Post, upowszechniony następnie w całym Kościele przez papieża Urbana II w 1099 r.. Od tej pory nazywa się ją też oficjalnie Środą Popielcową lub Popielcem. Ostatecznie została ona uprawomocniona w 1570 r., po reformie liturgicznej Soboru Trydenckiego (1545-1563). Obrzęd posypania głowy popiołem wcale nie wywodzi się z katolicyzmu, choć wzmianki o nim pojawiają się na kartach Biblii, np. w Księdze Jonasza czy Joela. Znany był w wielu kulturach i tradycjach - już w starożytnym Egipcie i Grecji. Znajdujemy go też u plemion indiańskich. Przed wiekami ludzie posypywali sobie głowy popiołem na przykład wtedy, gdy spotkało ich nie szczęście. Także, kiedy błagali Boga o przebaczenie win lub chcieli uprosić łaskę. Rozpoczynając swój Wielki Post pamiętajmy, że jest to doskonały czas realnej i bardzo rzeczowej refleksji nad sobą i nad tym, co w moim życiu jest byle jakie i niegodne imienia chrześcijanina. Niech ten „czas upragniony” wzbudza we nas nadzieję, że z pomocą łaski Bożej i życzliwych mi ludzi możemy coś zmienić na lepsze w swoim życiu.
Sylwia Cebula, „Wieści Parafialne” marzec 2019